The New York Times: Эрдаган зайшоў занадта далёка
- 26.05.2025, 11:19
Прэзідэнт Турцыі пайшоў шляхам Лукашэнкі.
Прайшло больш за два месяцы з таго часу, як у Турцыі быў затрыманы мэр Стамбула Экрэм Імамаглу - папулярны апазіцыйны палітык і імаверны спаборнік прэзідэнта Турцыі Раджэпа Таіпа Эрдагана на наступных выбарах, піша The New York Times (пераклад — сайт Charter97.org).
Нягледзячы на значнасць Турцыі як чальца NАТО і ўплыў у Сірыі і на перамовах аб Украіне, міжнародная рэакцыя на арышт Імамаглу застаецца дзіўна стрыманай.
Тым не менш палітычны ціск можа абярнуцца супраць самога Эрдагана. Найбуйнейшыя за апошняе дзесяцігоддзе пратэсты ў Турцыі і прыкметы незадаволенасці сярод яго супольнікаў сведчаць: прэзідэнт, магчыма, перайшоў чырвоную рысу ў сваім імкненні захаваць уладу.
З пачатку 2000-х гадоў Эрдаган утрымлівае вядучыя пазіцыі на палітычнай арэне Турцыі. Нягледзячы на арышты апанентаў і паступовую канцэнтрацыю ўлады, ён доўгі час захоўваў падтрымку грамадзян. Апазіцыя мела шанец на поспех-у 2023 годзе Імамаглу быў пераабраны мэрам Стамбула пасля няўдалага выступу партыі Эрдагана на муніцыпальных выбарах.
Арышт Імамаглу ў сакавіку стаў трывожным сігналам: улада можа проста не дапусціць папулярных апазіцыйных кандыдатаў да ўдзелу ў выбарах. Такі падыход нагадвае дзеянні Пуціна ў Расеі і Лукашэнкі ў Беларусі. Аднак у Эрдагана няма той рэсурснай базы, што ёсць у Крамля, а значыць, ён залежыць ад замежных інвестыцый, падтрымкі дзяржавы і, як мінімум, пасіўнага ўхвалення народа.
Рынкі адрэагавалі імгненна: турэцкая ліра ўпала да рэкордных мінімумаў. Апытанні паказалі, што 65% насельніцтва не ўхваляюць арышт, а тысячы людзей выйшлі на вуліцы. У адказ партыя Імамаглу правяла сімвалічныя праймерыз, падчас якіх ён быў вылучаны кандыдатам у прэзідэнты.
Хоць гнеў грамадскасці можа згаснуць да наступных выбараў у 2028 годзе, прыкметы незадаволенасці прыкметныя нават сярод супольнікаў Эрдагана. Лідар ультраправай партыі нацыяналістычнага руху (MHP) Дэўлет Бахчэлі, які падтрымліваў прэзідэнта на выбарах у 2018 і 2023 гадах, заявіў, што справа Імамаглу павінна быць хутка разгледжаная і, калі ён невінаваты, то павінен быць вызвалены.
Нягледзячы на сваё міжнароднае значэнне, Турцыя застаецца геапалітычна ўразлівай дзяржавай. Гістарычнае спаборніцтва з Расеяй у Чарнаморскім рэгіёне і на Каўказе, а таксама асцярогі з нагоды магчымага альянсу курдаў з Ізраілем, падкрэсліваюць патрэбу Анкары ў стабільнасці і дэмакратыі. Раней Турцыя ўжо выбірала дэмакратычны шлях пад уплывам замежных пагроз — так было ў 1950 годзе і ў пачатку 2000-х, калі дзеля ўступлення ў ЕЗ былі праведзеныя ліберальныя рэформы.
Сёння зноў надышоў момант зрабіць выбар на карысць дэмакратыі. Міжнародная супольнасць усведамляе гэта. Прыйшоў час, каб і прэзідэнт Эрдаган прыслухаўся.