Пятрас Аўштравічус: Ёсць моцныя палітыкі, якіх баіцца Лукашэнка
- 19.06.2025, 10:35
Іх словы могуць змяніць меркаванне многіх тысяч беларусаў.
Экс-кіраўнік Белгазпрамбанка Віктар Бабарыка быў адным з асноўных супраціўніаў Аляксандра Лукашэнкі ў пачатку прэзідэнцкай кампаніі 2020 года, аднак узяць удзел у выбарах у якасці кандыдата на пасаду кіраўніка дзяржавы Бабарыка не змог — 18 чэрвеня 2020 года яго разам з сынам Эдуардам арыштавалі, абвінаваціўшы ў атрыманні хабару ў асабліва вялікай суме і легалізацыі сродкаў, атрыманых злачынным шляхам. Віктара Бабарыку прысудзілі да 14 гадоў калоніі, Эдуарда Бабарыку — да васьмі, а пазней яшчэ да двух гадоў.
"Нямецкая хваля" паразмаўляла з сімвалічным хросным Віктара, еўрадэпутатам і сталым дакладчыкам Еўрапарламента аб Беларусі Пятрасам Аўштравічусам пра тое, што можа быць зроблена для вызвалення палітвязняў Беларусі.
"У дыктатара Лукашэнкі вельмі доўгая і злая памяць”
- Віктар Бабарыка ўжо пяць гадоў знаходзіцца за кратамі. З тых часоў у Беларусі ўжо прайшла новая прэзідэнцкая кампанія, якой Лукашэнка спрабаваў прадэманстраваць, што кантралюе сітуацыю ў краіне. Чаму Лукашэнка дагэтуль не адпускае Віктара Бабарыку?
- У дыктатара Лукашэнкі вельмі доўгая і злая памяць. Ён ведае сваіх апанентаў і таму іх пазбягае. Ён не хоча ніякай, нават сімвалічнай перашкоды на сваім палітычным шляху. Ён звык да палітычнага камфорту, калі ў яго ёсць поўны кантроль за палітычным рынкам. І ён будзе ўсялякімі спосабамі пазбягаць вызвалення тых лідараў апазіцыі, якія кідаюць яму пэўныя выклікі. Гэта і Віктар Бабарыка, і Мікалай Статкевіч, і Павел Севярынец — гэта значыць сталыя, моцныя асобы, якія маюць здольнасць весці людзей за сабой, чые словы маглі б змяніць меркаванне многіх тысяч беларусаў. Таму так ужо склалася, што лёс Віктара Бабарыкі стаў залежным ад яго асобы, гэта значыць ад яго магчымасці ўплываць на палітычны працэс. І тут Лукашэнка не ідзе на кампрамісы, на жаль.
- Ці ёсць у вас, як у сімвалічнага хроснага Бабарыкі, якая-небудзь новая інфармацыя пра яго?
- Пасылаючы яму лісты, я разумею, што гэта лісты ў адзін бок. Віктар Бабарыка не мае магчымасці адказваць, перапісвацца. І гэта паказвае сумную сітуацыю: як бы непрыемна было гэта прызнаваць, але так склалася, што Лукашэнка трымае сваіх палітычных зняволеных у жудасных умовах. Не толькі фізічна, але маральна і псіхалагічна.
Мы можам уявіць, што значыць правесці пяць гадоў за кратамі, калі супраць цябе выкарыстоўваюцца разнастайныя, самыя брудныя дзеянні, а ты нават не можаш нікому пра гэта расказаць. У гэтым і выяўляецца ўсё зверства сістэмы, створанай Лукашэнкам і яго прыдворнымі.
І гэта ўсё накіравана супраць людзей, супраць свабоднага выбару беларусаў, таму што я ўпэўнены, што выбар быў бы зроблены зусім па-іншаму. І народ у сваіх нацыянальных дыскусіях казаў бы не пра бульбу, а пра тыя справы, якія ўсім важныя, якія павінны развязвацца на нацыянальным узроўні — пра свабоду, будучыню краіны, пра прыярытэты развіцця грамадства, магчымасці людзей і гэтак далей.
- Вы ўжо згадалі, што пішаце лісты Віктару Бабарыка. А ў чым яшчэ палягае ваша функцыя як яго сімвалічнага хроснага?
- Адна з маіх асноўных задач - пастаянна нагадваць пра яго. І таму ва ўсіх нашых асноўных рэзалюцыях або іншых палітычных дакументах, якія мы прымаем у Еўрапарламенце, я заўсёды імкнуся нагадаць і пра Віктара Бабарыка як пра аднаго з лідараў, які, дарэчы, быў арыштаваны яшчэ да ўсіх падзей.
Так, многіх выпусцілі, многіх абмянялі і гэтак далей, але вось асноўныя (палітвязні. - рэд.), якія кінулі тады выклік Аляксандру Лукашэнку, застаюцца за кратамі. Таму маральны і палітычны абавязак тых, хто прыглядае за палітычнымі зняволенымі — нагадваць пра іх і імкнуцца, каб не было ніякіх кампрамісаў, зробленых за кошт жыцця і ўмоў утрымання гэтых людзей. І я буду гэта рабіць датуль, пакуль Віктар Бабарыка не ўбачыць свабоду.
«Гэта катаванне - трымаць людзей у інкамунікада»
— У студзені 2025 года Віктара Бабарыку паказалі на відэа - на той момант сувязі з ім не было больш за паўтара года. Як вы адрэагавалі на гэтыя кадры?
- Мы не маем нейкіх пустых ілюзій, што Лукашэнка будзе рэагаваць на кожную нашу заяву, хоць мы іх робім шмат і ўвесь час падтрымліваем гэтае пытанне на парадку дня.
Я б сказаў, што гэта проста такое маральна-псіхалагічнае катаванне - трымаць людзей у інкамунікада. І гэта катаванне не толькі для іх, але і для іх сям'і, блізкіх людзей зняволеных. Як я ведаю, Статкевіч ужо больш за 800 дзён у інкамунікада, што само па сабе велізарнае выпрабаванне для блізкіх. Нават адзін дзень цяжка растлумачыць, гэта не забудзеш, а людзі жывуць у такіх умовах. Мы ведаем, з кім мы маем справу - з вельмі жорсткай дыктатурай, і я кажу пра гэта адкрыта.
- А ці ёсць цяпер нейкая камунікацыя паміж Еўразвязам і рэжымам Аляксандра Лукашэнкі з нагоды вызвалення палітвязняў? І наогул, што можа зрабіць Еўразвяз для іх вызвалення?
- Гэта вельмі сур'ёзнае палітычнае пытанне. Я чуў пра некаторыя прапановы, нават з боку апазіцыі, зрабіць кампраміс у абмен на зняцце санкцый. Але калі сам дыктатар застаецца на сваім месцы, то адных зняволеных заменяць іншыя. Я не думаю, што гэта спрацуе. Мы можам уздзейнічаць толькі жорсткім націскам на сістэму Лукашэнкі, памяншаючы яго эканамічныя, фінансавыя магчымасці і гэтак далей.
Я не з тых, хто пайшоў бы на такую ўгоду за кошт людзей, гэта як гандаль рабамі. Але вядома, мы павінны рабіць усё магчымае, каб гэта напружанне і націск на афіцыйны Менск толькі ўзрасталі.
- То бок, калі рэжым Аляксандра Лукашэнкі прапануе ўгоду - вызваленне Віктара Бабарыкі і іншых вядомых палітвязняў у абмен, напрыклад, на дазвол транзіту калію праз Літву, то вы б не падтрымалі яе?
- Асабіста я - не. Таму што я думаю, што гуляць лёсамі людзей і прадаваць рабоў, палітычных рабоў, - гэта амаральна.