Расейскі «Газпрам» патрапіў у адчайнае становішча
- 29.06.2025, 9:47
Не ведаюць, куды падзець 60 мільярдаў кубаметраў не распраданага газу.
Пасля страты еўрапейскага рынку і правалу спроб укласці новы кантракт з Кітаем «Газпрам» назапасіў лішкі газу на дзясяткі мільярдаў кубаметраў, і ўлады спрабуюць зразумець, як ім можна знайсці выкарыстанне, паведамляе Reuters са спасылкай на расейскіх чыноўнікаў і топ-мэнэджараў кампаніі.
Летась здабыча «Газпрама» склала 416,19 млрд кубаметраў, з якіх толькі 355,23 млрд удалося прадаць на замежным і ўнутраным рынках. У выніку ў «Газпрама» засталася амаль 60 млрд кубаметраў нерэалізаванага газу - аб'ём, супастаўны з гадавой здабычай некаторых газаздабыўных краін (55 млрд кубаметраў у ААЭ) і ўтрая перавышае гадавое спажыванне, напрыклад, у Польшчы (20 млрд кубоў).
Сітуацыя ў паўночных рэгіёнах, дзе размешчаныя радовішчы «Газпрама», блізкая да крытычнай. Раней паўмільярда кубаметраў газу штодня перапраўлялася па трубаправодах у Еўропу, а цяпер гэтага экспарту няма, і «вельмі востра стаіць пытанне, што з гэтым газам рабіць», заявіў на ПМЭФ-2025 кіраўнік Мінусходразвіцця Аляксей Чакункоў.
З яго слоў, адным з варыянтаў можа быць выкарыстанне газу для вытворчасці электраэнэргіі пад індустрыю штучнага інтэлекту і блокчэйна. Але ў Мінэнэрга ўважаюць такі праект нерэнтабельным: для дата-цэнтраў газ занадта дарагая крыніца энэргіі, заявіў на ПМЭФ намеснік кіраўніка ведамства Павел Сарокін. На яго думку, лішні газ «Газпрама» варта накіраваць на падтрымку вугальнай прамысловасці, якая атрымала 200 млрд рублёў страт з пачатку 2023 года і знаходзіцца на парозе банкруцтваў. «Мы можам будаваць (газавыя) электрастанцыі ля (вугальных) шахт», – прапанаваў Сарокін.
«Газпрам», які валодае найбуйнымі ў свеце запасамі газу, застаўся без магчымасці яго прадаваць. І становішча кампаніі «адчайнае», мяркуе эксперт па нафтагазавым рынку Міхаіл Круціхін.
Экспарт у Еўропу, які дасягаў на піку 200 млрд кубаметраў на год, зараз ледзь-ледзь перавышае 30 млрд кубоў і трымаецца на мінімумах з другой паловы 1970-х. А сёлета можа знізіцца яшчэ больш праз спыненне транзіту праз Украіну. Газаправод «Сіла Сібіры», нават пасля выхаду на поўную магутнасць (38 млрд кубаметраў), кампенсуе толькі пятую частку страчаных аб'ёмаў. Гады перамоў з Кітаем аб новым газавым кантракце так і не прывялі да выніку, а следам праваліўся праект газавага хаба ў Турцыі.
У студзені прэзідэнт Уладзімір Пуцін абвясціў аб планах прадаваць 55 млрд кубаметраў газу на год у Іран. Але гэты разлік «наўрад ці апраўданы», мяркуе Круціхін: «Па-першае, Іран не гатовы станавіцца пасярэднікам у рээкспарце газпрамаўскага газу - у яго самога гэтага газу больш чым дастаткова, а варыянтаў продажу яго за мяжу фактычна няма. Па-другое, рэалізацыя расейскага газу на ўнутраным іранскім рынку - справа камерцыйна безнадзейная, улічваючы вельмі нізкія субсідаваныя кошты».
У 2023 годзе «Газпрам» атрымаў рэкордную ў сваёй гісторыі страту - 629 млрд рублёў па МСФС. За мінулы год кампанія зрабіла справаздачу аб прыбытку, але газавы бізнэс «Газпрама» застаўся ў глыбокім мінусе і прынёс яшчэ 1 трлн рублёў страт. Каб залатаць бюджэт манаполіі, улады ў 2022-24 гадах на 24% паднялі газавыя тарыфы для насельніцтва, а на 2025-28 гады запланавалі павышэнне яшчэ на 46%.
«Агульная карціна складаецца не на карысць «Газпрама», - канстатуе Круціхін. - Каласальныя запасы газу (самыя вялікія ў свеце) манетызаваць не атрымліваецца. Даверу да надзейнасці гэтага пастаўшчыка ні ў каго няма. А калі цудам нешта атрымаецца ў яго з кітайцамі, то прыбыткі ад паставак не акупяць ні будаўніцтва газатранспартнай інфраструктуры, ні нават аперацыйных выдаткаў на здабычу і транспартаванне газу».