Эканоміка пасмяялася з уладаў
- 19.07.2025, 17:19
Чым больш «справядлівасці», тым вышэйшыя кошты.
На сустрэчы з піцерскім губернатарам Аляксандрам Бягловым 14 ліпеня Аляксандр Лукашэнка вымавіў слова справядлівасць дванаццаць разоў за тры хвіліны. Прытым піцерскі губернатар яго пра гэта нават не пытаўся. Проста вельмі хацелася пагаварыць пра справядлівасць.
Пра тое, што такое справядлівыя кошты, які тавар мацней за ўсё патаннеў у Беларусі і чаму гэта дрэнны знак для ўнікальнай сістэмы коштавага рэгулявання – у праграме «Оптымум» на Ютуб-канале «Беларусы і рынак».
Але спачатку пытанне знаўцам: які тавар мацней за ўсё патаннеў у Беларусі ў чэрвені сёлета? Пытанне з падвохам. Таму патрэбная падказка.
«І я не прашу вас рэгуляваць прывазную экзотыку, усякія там артышокі ці авакада. Няхай гэты авакада каштуе столькі, колькі каштуе. Я авакада не ем, не люблю і не прыхільны да гэтага».
Так Лукашэнка тлумачыў асноўныя прынцыпы справядлівага коштаўтварэння ў лютым сёлета. Я авакада не ем, вам не раю, таму няхай кошты авакада растуць, куды захочуць. Ну, а цяпер, увага – правільны адказ. У чэрвені ў Беларусі больш за ўсё патаннелі авакада. Кошты авакада ўпалі на 13,2 адсотка.
А цяпер другое пытанне. Які тавар у чэрвені мацней за ўсё падаражэў? І яшчэ адна падказка.
«Мая справа – забяспечыць насельніцтва той гароднінай і садавіной, якую мы здольныя і вырабляем у Беларусі. Людзям павінна быць даступнае самае простае: капуста, цыбуля, бульба, морква, яблыкі», – сказаў ён на той самай нарадзе.
Але правільны адказ – не бульба. Мацней за ўсё ў чэрвені падаражэў бурак. Але бульба ад яго не на шмат адстала. Кошты буракоў выраслі на 35,9 адсотка, бульбы – на 35,4. Тройку лідараў замыкаюць яблыкі, якія падаражэлі на 26 адсоткаў.
Гэта значыць, кошты авакада не рэгулявалі, і рынак неяк справіўся. Спрацавала магія балансу попыту і прапановы. А кошты бульбы – рэгулявалі. І спачатку ў краіне знікла бульба, а потым, каб яе знайсці, кошты бульбы давялося падвышаць. Так што да гэтага часу гэтыя кошты не могуць спыніцца.
І здавалася б, гэта такі вельмі красамоўны намёк. Калі яно працуе, дык, можа, не трэба туды лезці рукамі. Але не лезці рукамі ў беларускіх уладаў не атрымліваецца. Ну, таму, што калі ўсё адрэгулюе рынак, дык чым ім тады займацца? Навошта яны тады ўвогуле патрэбныя?
Цяпер, праўда, пра рэгуляванне коштаў улады ўжо так часта не гавораць. Замест гэтага гавораць пра справядлівыя кошты.
«Мы хацелі і хочам цяпер усталёўваць вось такі кошт справядлівасці. Але адчуваю, што са зменай ураду пасля выбараў там пачаліся свавольствы. Я бачу гэта. Мне людзі пішуць кожны дзень. А прэс-служба аналізуе гэта і ўсё мне на стол. Так што рыхтуйцеся, будзеце дакладваць мне коштам справядлівасці», – сказаў Лукашэнка на сустрэчы з Бягловым.
І адзінае, што перашкаджае зрабіць усе кошты справядлівымі, гэта той факт, што беларускія ўлады самі не разумеюць, што гэта такое. Вось Аляксандр Лукашэнка ўвесь час кажа, што хоча справядлівыя кошты. Але ў яго ж ні разу не атрымалася растлумачыць, што менавіта ён мае на ўвазе. Ну толькі вось хіба паказаць на ляльках. Як ён, уласна кажучы, спрабаваў зрабіць на сустрэчы з піцерскім губернатарам.
«Ну, я разбяруся чаму целяпаюцца. Чаму не могуць узяць тыповую гаспадарку, вось як я вам сказаў па ланцужку ўсе задаволеныя, і не ўсталяваць гэты парог. Вось працуйце так, як яны. Вось і ўсё рэгуляванне. Хтосьці не дастае да гэтай рэнтабельнасці – гэта вашыя праблемы», – сказаў Лукашэнка.
І гэта, вядома, вельмі вычарпальнае тлумачэнне. Толькі яно не адказвае на два важныя пытанні: вось што такое гэтая тыповая гаспадарка і дзе яе ўзяць.
Ну, сур'ёзна. Гаспадаркі – розныя, яны вырабляюць розныя прадукты. Адны спецыялізуюцца на бульбе, іншыя – на яблыках, а трэція ўвогуле вырошчваюць кабанчыкаў. І ў залежнасці ад спецыялізацыі рэнтабельнасць будзе рознай. Прычым яшчэ і ў розных прадуктах яна будзе адрознівацца.
І як ты вылічыш, якая гаспадарка з'яўляецца тыповай, а якая парушае ўсе прычынна-выніковыя сувязі ўнікальнай эканамічнай мадэлі? А пакуль ты будзеш гэта вылічваць, здарыцца град, дождж, ураган ці замаразкі і ўсё зменіцца. І трэба будзе зноў вылічваць нанава.
Але галоўнае пытанне, гэта, вядома, а навошта? Таму што ў нармальных абставінах з усім гэтым цудоўна спраўляецца рынак. І справядлівы кошт – гэта на самай справе той кошт, які балансуе попыт і прапанову. І атрымліваецца, што кошты авакада справядлівыя, а бульбы былі не надта. Прынамсі, пакуль уладам не давялося іх адпусціць.